7 Środowiskowy Szczep Harcerski "Kora" w Bełchatowie

Eldżunia

Zwyczaje harcerskie i ogień
autor: Elżbieta Kłys

Ognisko harcerskie nie jest zwykłym ogniskiem, takim, przy którym siadamy, pieczemy sobie jedzenie i tym podobne. Ognisko harcerskie kojarzy się z czymś ważnym, np. składaniem Przyrzeczenia, tak ważnym w życiu każdego harcerza. Przypomina miłe chwile minionych już przygód, nawiązanych przyjaźni.
Aby harcerzom towarzyszyły takie uczucia są określane pewne zwyczaje – obrzędy, w każdym środowisku inne, np:

• Ognisko układa się tak, aby miało cztery wejścia (miejsca do rozpalenia)
• Osoba prowadząca prosi o rozpalenie ogniska cztery osoby. Każda z tych osób symbolizuje jedną z sił odchodzących od ognia: prawdę, miłość, siłę i służbę
• Ognisko rozpalone jest czterema zapałkami. Kolejno każda osoba odpala zapałkę o draskę i podaje pudełko dalej
• W trakcie rozpalania ognia wszyscy uczestnicy ogniska stoją na baczność
• Kolejną obrzędową piosenką śpiewaną zaraz po "Już rozpaliło się ognisko" jest "Ogień"
• Osoba dochodząca w trakcie ogniska do kręgu, która nie uczestniczyła w rozpalaniu powinna przynieść i dorzucić do ognia gałązkę iglaka (jest to jedyny przypadek, gdy do ognia nie dokłada strażnik)
• Osoba, która uczestniczy w ognisku, ale musi, choć na moment oddalić się z kręgu powinna podejść do ognia i stanąć na baczność. Tak samo musi uczynić wracając na swoje miejsce
• W chwili, gdy prowadzący powoli zaczyna kończyć ognisko śpiewana jest piosenka pod tytułem "Krąg" - jest to sygnał dla strażnika ognia, że od tej pory nie należy dokładać już do ogniska
• Gdy ognisko dogasa strażnicy układają z popiołu bądź żarzących się węglików harcerską lilijkę

ale także takie same dla wszystkich:
• Prowadzący rozpoczyna "Już rozpaliło się ognisko"
• W chwili zaśpiewania "...siedliśmy wszyscy przy nim..." osoba pełniąca najwyższą funkcję siada a następnie siadają wszyscy uczestnicy ogniska. Siadając każda harcerka / harcerz zdejmuje nakrycie głowy i kładzie ją przed siebie a nóż lub finkę wbija w ziemię lub kładzie na ziemi obok rogatywki
• Pod odśpiewaniu obrzędowych pieśni prowadzący wybiera i mianuje przy pomocy tlącego się drewienka z ogniska dwóch strażników ognia
• Strażnik ognia ma za zadanie dbać, aby ognisko nie zgasło. Jego zadaniem jest dokładnie do ognia (nie wolno dorzucać) a w sytuacji wypadnięcia iskry z ogniska zadaniem strażnika jest ugaszenie tlącej się iskierki jednak nie można uczynić tego poprzez zdeptanie ognia. Strażnik podchodząc i odchodząc od ogniska ma obowiązek stanąć na baczność (czsami też zasalutować). W trakcie trwania ogniska nie siada w kręgu, nie wypowiada się. Jeśli jego uczestnictwo jest wymagane może w wyjątkowych sytuacjach zostać chwilowo zwolniony z funkcji przez prowadzącego
• Każda osoba uczestnicząca w ognisku siedzi w kręgu. Niedopuszczalne jest, aby ktokolwiek siedział poza kręgiem, za plecami innej osoby
• Dla rozpalającego i dla strażnika ich wybór na tę funkcje to zaszczyt i wyróżnienie
• Nie należy wyciągać nóg w kierunku ognia. W sytuacji, gdy ktoś ma chorą nogę i nie może mieć jej zgiętej powinien starać się usiąść tak, aby noga nie była skierowana centralnie do ognia
• Na zakończenie ogniska śpiewane są kolejno: "Już do odwrotu..." oraz "Ogniska już dogasa blask". W trakcie słów "...wstaje wiara..." wstaje osoba pełniąca najwyższą funkcję a następnie wszyscy uczestnicy ogniska i zakładają nakrycia głowy Przy słowach "...braterski splećmy krąg..." prowadzący splata krąg a następnie robią to wszyscy stojący w kręgu
• Po zakończeniu ogniska zadaniem strażników jest dopilnowanie, aby ognisko zgasło - nie wolno zalewać go wodą, zadeptywać.

Zwyczaje przy ogniu, jakim jest kominek niewiele różnią się od tych przy ognisku. Nie ma oczywiście Strażników Ognia. W niektórych środowiskach do zadań osób rozpalających kominek należy również jego zgaszenie za pomocą paluszków (nie zdmuchując świeczek).

Oto kilka popularnych pieśni śpiewanych podczas ogniska:
~ „Rozpal to jedną zapałką”
~ „Płonie ognisko”
~ „Już rozpaliło się ognisko”
~ „Ogień”
~ „Już do odwrotu” część piosenki „Płonie ognisko”
~ „Ogniska już dogasa blask”

Czasami drużyny ustalają własne „czynności” oraz piosenki, które są śpiewane przy ognisku.

Skorzystałam ze stron internetowych:
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
oraz własnych doświadczeń.